Osmanlı Tarihine Dair 3 Temel Eser Yayımlandı

 

TÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN

Matrakçı Nasuh

 

Literatürde Rüstem Paşa’ya atıfla “Rüstem Paşa Tarihi” olarak bilinen; fakat yapılan tedkikler neticesinde eserin Kanunî devrinin önemli simalarından Matrakçı Nasuh’a ait olduğu ortaya çıkan Târîh-i Âl-i Osmân, devletin kuruluşundan 1561’e kadar gelen genel bir Osmanlı tarihidir. Minyatür, silahşörlük ve tarih sahasındaki eseriyle tanınan Matrakçı Nasuh, söz konusu kronikte bizzat içinde yaşadığı devri ve hâdiseleri kaleme almıştır.

 Dr. Göker İnan tarafından yayına hazırlanan Târîh-i Âl-i Osmân iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde eserin müellifinin kim olduğu mevzusu etraflı bir şekilde tartışılmış ve kronik yazarının Rüstem Paşa değil; Matrakçı Nasuh olduğu tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise Avusturya Milli Kütüphanesi Cod. Mixt. 339 ve İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 2438 numaralı nüshalar esas alınarak Târîh-i Âl-i Osmân’ın tenkitli metni günümüz harflerine aktarılmıştır.

İZZÎ TARİHİ

İzzî Süleymân Efendi

 

Vak‘anüvis Süleyman İzzî Efendi’nin en önemli eseri Târîh’idir. 1157 Muharreminden (Şubat 1744) itibaren telifine başladığı bu eserini 1165 (1752) yılı sonları hadiseleriyle bitirmiştir. Görev dönemine ait dokuz yıllık tarihî olayları kaydeden İzzî, resmî tarihçilik geleneğini sürdürdüğü eserinin önsözünde, sadece İstanbul’da değil bütün Osmanlı ülkesinde meydana gelen hadiseleri elinden geldiği kadar yazmaya çalıştığını ifade ederek tarihçilik anlayışını, “kıssadan hisse” düsturu çerçevesinde gelecek nesillere ve devlet adamlarına ders almak üzere yâdigâr bırakmak, onları olaylardan haberdar etmek şeklinde özetlemiştir. İnşâ sanatındaki yeteneğini yer yer eserinde göstermekle birlikte olayların nakli sırasında döneminin ağır ve secili üslûbuna nisbetle daha anlaşılır ve açık bir ifade tarzını tercih ettiği görülmektedir.

Eserin tenkidli neşri, yazma nüshaları dikkate alınarak Prof. Dr. Ziya Yılmazer tarafından gerçekleştirilmiş ve ayrıntılı fihristi ve 1200 sayfayı aşkın hacmiyle İzzî Tarihi okuyucuların istifadesine sunulmuştur. 

 

HÂKİM EFENDİ TARİHİ

Seyyid Mehmed Hâkim Efendi

 

Arapça, Farsça bilen, edebî ve dinî mahiyette mensur ve manzum birçok telif ve tercüme eseri, şerh ve nazîreleri bulunan Seyyid Mehmed Hâkim Efendi’nin en önemli eseri Târîh’idir. Vak‘anüvis sıfatıyla yazdığı ve Süleyman İzzî Efendi’nin bıraktığı tarihten itibaren 1166-1180 (1752-1766) yılları olaylarını ihtiva eden eser iki cilt olup başlıca konularını tayin, tevcih, teşrifat, Hicaz’a surre gönderilmesi, donanmanın Akdeniz’e çıkışı, mevâcib dağıtılması, hırka-i şerif ziyareti, bayram merasimleri, İstanbul yangınları, vefeyât, cami, çeşme ve kütüphane inşası gibi İstanbul ve saray hadiseleri, nâdiren de taşra olayları teşkil eder. Müellifin naklî tarihçilik geleneğine bağlı olduğu, hadiseleri bu anlayış içerisinde ele aldığı görülmektedir.

Dr. Tahir Güngör tarafından hazırlanan tenkidli neşrine eşlik eden ayrıntılı fihristiyle birlikte Hâkim Efendi Tarihi iki cilt halinde yayına hazırlanmıştır.